Αντί να εισαγάγει την «αιώνια ειρήνη» που περίμεναν οι Ευρωπαίοι, το τέλος του Ψυχρού Πολέμου οδήγησε σε έναν πολυπολικό κόσμο που χαρακτηρίστηκε από την κλιμακούμενη αντιπαλότητα μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας. Για να επιβιώσουν και να διεκδικήσουν την επιρροή τους στην παγκόσμια σκηνή, οι ευρωπαϊκές χώρες πρέπει να ενισχύσουν τις στρατιωτικές τους αποτρεπτικές ικανότητες.
Η εισβολή του Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν στην Ουκρανία βύθισε την Ευρώπη πίσω στα πιο σκοτεινά κεφάλαια της ιστορίας της. Για άλλη μια φορά, η ήπειρος αντιμετωπίζει το φάσμα της πιο τρομερής θλίψης της: έναν κατακτητικό πόλεμο μεγάλης κλίμακας.
Μετά από δεκαετίες σχετικής ειρήνης και σταθερότητας, η προοπτική των ευρωπαϊκών συνόρων να επανασχεδιαστούν με τη βία και τα κυρίαρχα κράτη να εξαφανιστούν ξαφνικά έγινε αισθητή. Με τη Ρωσία να έχει επιλέξει την επιθετικότητα από την ειρηνική συνεργασία, είναι ολοένα και πιο εμφανές ότι οι Ουκρανοί αγωνίζονται για την ελευθερία της Ευρώπης καθώς και για τη δική τους.
Η ιστορία έχει τον τρόπο να διορθώνει τις παρεξηγήσεις και τις αυταπάτες. Μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου το 1989, προαναγγέλλοντας το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, μια νέα αίσθηση αισιοδοξίας εμψύχωσε την Ευρώπη. Η Πύλη του Βρανδεμβούργου άνοιξε ξανά, ο Κόκκινος Στρατός αποχώρησε από τις χώρες του Συμφώνου της Βαρσοβίας και η Σοβιετική Ένωση διαλύθηκε. Το « τέλος της ιστορίας » ήταν κοντά και το ουτοπικό όραμα του Ιμμάνουελ Καντ για την « αιώνια ειρήνη » φαινόταν εφικτό.
Οι Ευρωπαίοι –ιδιαίτερα οι Γερμανοί, εμποτισμένοι από την ευφορία μετά την επανένωση– προσκολλήθηκαν σε αυτή την ψευδαίσθηση μέχρι πολύ πρόσφατα. Αλίμονο, τα πράγματα εξελίχθηκαν διαφορετικά. Αντί να επιτύχει αέναη ειρήνη, η κατάρρευση της διπολικής τάξης του Ψυχρού Πολέμου οδήγησε σε έναν πολυπολικό κόσμο που κυριαρχείται από διάφορες ηπειρωτικές και υποηπειρωτικές δυνάμεις και χαρακτηρίζεται από την κλιμακούμενη αντιπαλότητα μεταξύ των δύο υπερδυνάμεων του εικοστού πρώτου αιώνα: των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας.
Από τότε που ανέλαβε την εξουσία το 1999, ο Πούτιν προσπάθησε να ανατρέψει την έκβαση του Ψυχρού Πολέμου και να αποκαταστήσει το καθεστώς της Ρωσίας ως υπερδύναμης, κυρίως με στρατιωτικά μέσα. Για τον σκοπό αυτό, η Ρωσία του Πούτιν γύρισε την πλάτη της στην ευρωπαϊκή συναίνεση μετά το 1989 και προσπάθησε να επιστρέψει στους κανόνες μιας περασμένης εποχής.
Η γεωπολιτική αναδιάταξη τις τελευταίες δύο δεκαετίες συνέπεσε με την ψηφιακή επανάσταση. Ενώ οι ΗΠΑ και η Κίνα πρωτοστατούν στις ριζικές τεχνολογικές αλλαγές, η Ευρώπη υστερεί πολύ. Δεδομένων των γεωπολιτικών, οικονομικών και ευάλωτων σημείων ασφαλείας της, οι προοπτικές για την Ευρώπη φαινόταν ήδη ζοφερές προτού αντιμετωπίσει την ανανεωμένη απειλή πολέμου στο έδαφός της.
Δεδομένης της απειλής που θέτουν οι επεκτατικές φιλοδοξίες της Ρωσίας, οι ευρωπαϊκές χώρες πρέπει να εργαστούν για μεγαλύτερη πολιτική και στρατιωτική ενότητα. Ωστόσο, παρά τα μαθήματα δύο Παγκοσμίων Πολέμων και ενός Ψυχρού Πολέμου δεκαετιών, η πραγματική ευρωπαϊκή ενοποίηση και η κοινή κυριαρχία παραμένουν άπιαστα, λόγω της γλωσσικής και πολιτιστικής πολυμορφίας της ηπείρου. Καθώς η στρατιωτική επιθετικότητα του Πούτιν μαίνεται στην Ουκρανία, η έλξη της εθνικής ταυτότητας στην Ευρώπη προφανώς υπερτερεί του φόβου για εξωτερικές απειλές, είτε από τη Ρωσία είτε από τον ανανεωμένο απομονωτισμό των ΗΠΑ και τον αυξημένο ανταγωνισμό με την Κίνα εάν ο Ντόναλντ Τραμπ επιστρέψει στον Λευκό Οίκο μετά τις προεδρικές εκλογές του επόμενου έτους .
Μέχρι να επιτύχει την πραγματική ενοποίηση, ωστόσο, η Ευρώπη δεν θα μπορέσει να ανακτήσει το καθεστώς της ως μεγάλης δύναμης στον πολυπολικό κόσμο του εικοστού πρώτου αιώνα. Σε ένα παγκόσμιο τοπίο που κυριαρχείται από υπερδυνάμεις, η Ευρώπη κινδυνεύει να παραμείνει εξαρτημένη από τη συμμαχία της με τις ΗΠΑ, τοποθετώντας τον εαυτό της ως υποδεέστερο κατώτερο εταίρο και όχι ως μια πραγματικά κυρίαρχη οντότητα.
Όμως το ερώτημα παραμένει: Έχει ακόμη η Ευρώπη την απαιτούμενη εμπιστοσύνη για να διαδραματίσει εξέχοντα ρόλο στην παγκόσμια σκηνή; Για να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων, οι ευρωπαϊκές χώρες πρέπει να ξεπεράσουν σημαντικά εμπόδια και να ενισχύσουν τις πολιτικές και στρατιωτικές τους ικανότητες. Ο πόλεμος του Πούτιν στην Ουκρανία σηματοδοτεί μια στιγμή ορόσημο για τη συνεχώς μεταβαλλόμενη παγκόσμια τάξη αυτού του αιώνα και για τη θέση της Ευρώπης μέσα σε αυτήν.
Δεδομένων των κινδύνων που εγκυμονεί μια άλλη προεδρία Τραμπ και της μετατόπισης της γεωπολιτικής εστίασης της Αμερικής προς τον Ειρηνικό, οι ευρωπαίοι πολιτικοί πρέπει να λάβουν μέτρα για να διασφαλίσουν την επιβίωση της Ευρώπης ακόμα κι αν οι ΗΠΑ δεν είναι πλέον σε θέση ή δεν επιθυμούν να λειτουργήσουν ως ασπίδα της ηπείρου. Διαφορετικά, οι Ευρωπαίοι θα μπορούσαν να βρεθούν να ζουν μόνιμα υπό την απειλή της ρωσικής επιθετικότητας, λυγίζοντας σε κάθε ιδιοτροπία του Κρεμλίνου.
Για να μετριαστεί αυτός ο κίνδυνος, πρωταρχικός στόχος της Ευρώπης θα πρέπει να είναι η ενίσχυση των στρατιωτικών αποτρεπτικών της δυνατοτήτων στην ξηρά, στη θάλασσα και στον αέρα. Δεδομένης της εμπειρίας της Ουκρανίας, αυτό το καθήκον πρέπει να υπερισχύει της εξυγίανσης των δημόσιων οικονομικών ή της εισαγωγής νέων κοινωνικών προγραμμάτων. Τα εγχώρια μέτρα, όσο επιθυμητά κι αν είναι, θα έπρεπε να περιμένουν.
Η ασφάλεια είναι μόνο μία από τις τρεις μνημειώδεις διαρθρωτικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει αυτή τη στιγμή η Ευρώπη. Εκτός από την αναζωπύρωση των γεωπολιτικών εντάσεων και την επιστροφή του πολέμου στην ήπειρο, η Ευρώπη πρέπει να προσαρμοστεί στην επιταχυνόμενη στροφή προς την τεχνητή νοημοσύνη και τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια. Η αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων απαιτεί τολμηρά, μετασχηματιστικά μέτρα που θα αναδιαμόρφωναν θεμελιωδώς τον κόσμο μας.
Η Ευρώπη, με την εσωτερική της ετερογένεια, συχνά ήταν απρόθυμη ή ανίκανη να εμπλακεί σε πολιτικές εξουσίας. Αλλά αυτή η στιγμή προσφέρει μια απροσδόκητη και απαράμιλλη ευκαιρία να παίξουμε έναν παγκόσμιο ρόλο με επιρροή. Ο εθνικός ιδιαιτερισμός είναι μια πολυτέλεια που δεν μπορεί πλέον να αντέξει η Ευρώπη.
